Nederland kan straks zomaar een leger hebben dat lijkt op een megamarkt: veel mensen, allemaal klaar om in actie te komen. Defensie heeft de ambitie om het aantal militairen en ondersteunend personeel flink op te schroeven. Hoeveel precies? Nou, ze mikken nu op 200.000 mensen. Dat is dus het dubbele van de eerder genoemde 100.000. Maar hoe gaan ze dat voor elkaar krijgen? De oplossing zou wel eens in een oude, nooit helemaal verdwenen regeling kunnen liggen: de dienstplicht.
Dienstplicht: wat is de status?
Hoewel de dienstplicht officieel nooit is afgeschaft in Nederland, werd deze in 1997 opgeschort. Jongeren hoeven sindsdien niet meer automatisch in militaire dienst te treden. Maar met de groeiende personeelsproblemen binnen Defensie begint het idee om de opkomstplicht te herintroduceren steeds serieuzer te worden. En nu denk je misschien: “Is dat echt nodig? Moeten we terug naar de tijd van uniformen en verplichtingen?” Wel, volgens staatssecretaris Tuinman zou dat zomaar eens het geval kunnen zijn. In een brief aan de Tweede Kamer, die binnenkort verschijnt, komt meer duidelijkheid over de concrete stappen die Defensie wil nemen.
Reserve soldaten: de kracht van de burger
Het idee is niet alleen om meer beroepsmilitairen aan te trekken, maar ook om het aantal reservisten te vergroten. Dit zijn burgers die op afroep ingezet kunnen worden voor militaire taken. Het probleem hierbij? Het is een beetje lastig om genoeg reservisten te werven als deelname volledig vrijwillig is. Stel je voor: je vraagt mensen of ze zin hebben om je land te verdedigen, maar hun antwoord is: “Eh, misschien later.” Geen paniek, want een mogelijke herinvoering van de opkomstplicht kan ervoor zorgen dat jongeren zich verplicht melden om als reservist te dienen. Het klinkt misschien als een ver van je bed-show, maar het is wel degelijk een manier om snel een groot en flexibel leger te creëren, vooral als de internationale veiligheidssituatie ineens escaleert.
Zweden als voorbeeld: kan dat ook in Nederland?
Nederland kijkt ook over de grens voor inspiratie, en dan met name naar Zweden. In dat land moeten 17-jarigen een vragenlijst invullen over hun motivatie en interesse in de krijgsmacht. Als ze goed scoren, worden ze uitgenodigd voor extra tests. Mocht het aantal vrijwillige aanmeldingen toch tegenvallen, kan de dienstplicht alsnog worden ingeschakeld. Dit systeem heeft zijn vruchten afgeworpen: dit jaar vulden maar liefst 110.000 jongeren de enquête in. Het lijkt erop dat Nederland een soortgelijke aanpak zou kunnen hanteren om snel te achterhalen hoeveel potentieel er onder de jongeren zit. En als je het mij vraagt, zijn er vast genoeg die enthousiast worden van een keertje marslopen en schieten.
Vakbonden en experts wijzen op de noodzaak van een serieuze herinvoering
Vakbonden zijn het erover eens: als we het aantal vrijwilligers niet kunnen verhogen, is de dienstplicht weer een serieuze optie. Jean Debie, vakbondsvertegenwoordiger, stelt: “Als het niet lukt om voldoende mensen vrijwillig te werven, blijft er weinig anders over dan verplichting.” En ook Dick Zandee, defensie-analist, is niet bepaald positief over de huidige aanpak. “De ambitie van Defensie is goed, maar het wordt moeilijk zonder stevige maatregelen”, zegt hij. En dat is niet zo gek, want om honderdduizenden mensen toe te voegen aan het leger, heb je structurele oplossingen nodig.
Wat betekent dit voor jongeren?
Dus, wat zou dit betekenen voor de gemiddelde Nederlandse jongere? Nou, stel je voor dat je straks je 18de verjaardag viert en de volgende dag een brief van Defensie in je bus vindt. Geen verjaardagskaarten, maar een oproep om in te dienen als reservist. Een behoorlijke verandering, maar misschien de enige manier om het leger op korte termijn op te bouwen.
